Συνεχίζουμε τη δημοσίευση ντοκουμέντων του διεθνούς επαναστατικού εργατικού κινήματος για τα Βαλκάνια και τις επιπτώσεις της ιμπεριαλιστικής ανάμειξης στις υποθέσεις των χωρών της Χερσονήσου στις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα.

Σε τούτο το τεύχος δημοσιεύουμε κείμενα από το 4ο συνέεδριο της Κομμουνιστικής Διεθνούς (5 Νοέμβρη – 5 Δεκέμβρη 1922) και συγκεκριμένα:

Α) Ομιλίες από τη συζήτηση πάνω στο θέμα της της Ημερήσιας Διάταξης του συνεδρίου «Το Ανατολικό Ζήτημα». Την εισήγηση πάνω στο ίδιο θέμα δημοσιεύσαμε στο προηγούμενο τεύχος.*

Β) Μια ομιλία του RADIC από τη συζήτηση πάνω στο θέμα της Ημερήσιας Διάταξης «Η συνθήκη ειρήνης των Βερσαλιών».

Γ) Εισήγηση του Γκ. Ζηνόβιεφ πάνω στο θέμα της Η. Δ. «Έκθεση δράσης της εκτελεστικής Επιτροπής».

Δ) Γκ. Ζηνόβιεφ: Άνοιγμα του 4ου συνεδρίου της Κ. Δ.

Ε) Κλάρα Τσέτκιν: Χαιρετιστήρια ομιλία προς τους φυλακισμένους αγωνιστές σ’ όλο τον κόσμο.

· Στο προηγούμενο τεύχος η εισηγητική ομιλία του Van Ravensteyn από λάθος εμφανίστηκε ότι έγινε στο 3ο συνέδριο της ΚΔ. Το σωστό είναι ότι πρόκειται για το 4ο συνέδριο της ΚΔ.

Η ΤΡΙΤΗ ΔΙΕΘΝΗΣ ΚΑΙ ΤΑ ΒΑΛΚΑΝΙΑ

4ο συνέδριο της Διεθνούς (5 Νοέμβρη-5 Δεκέμβρη 1922)

Α) Συζήτηση πάνω στο θέμα της Ημερήσιας Διάταξης. «Το Ανατολικό Ζήτημα».

Ομιλία ΡΟΪ (Ινδία) απόσπασμα

….Ο γενικός όρος «αποικιακές και μισοαποικιακές χώρες» περιλαμβάνει διαφορετικές περιοχές και διαφορετικούς λαούς. Αυτές οι περιοχές και αυτοί οι λαοί περιλαμβάνουν επίσης όλα τα είδη της κοινωνικής ανάπτυξης και όλα τα είδη της πολιτικής και βιομηχανικής καθυστέρησης. Επικράτησε η αντίληψη να τις εξομοιώνουμε με βάση το γενικό κριτήριο της πολιτικής οικονομικής και κοινωνικής καθυστέρησής τους και να θεωρούμε ότι το πρόβλημα μπορεί να λυθεί ως ένα γενικό πρόβλημα όλως αυτών των χωρών. Αυτή ήταν μια σφαλερή αντίληψη.

Σήμερα ξέρουμε, ότι οι χώρες της Ανατολής δεν μπορούν να εξεταστούν ως μια ομογενής ενότητα ούτε πολιτικά, ούτε οικονομικά, ούτε κοινωνικά. Γι’ αυτόν το λόγο το Ανατολικό Ζήτημα είναι για την Κομμουνιστική Διεθνή, με την προϋπόθεση βέβαια ότι αυτή επιθυμεί να ασχοληθεί στα σοβαρά μ’ αυτό, πολύ πιο περίπλοκο απ’ ότι η πάλη στη Δύση. Ο κοινωνικός χαρακτήρας του κινήματος στις χώρες της Δύσης είναι ο ίδιος, πράγμα που δεν ισχύει στην Ανατολή.

Οι χώρες της Ανατολής μπορούν να χωριστούν σε τρεις κατηγορίες:

Στην πρώτη κατηγορία μπορούν να ενταχθούν οι χώρες με μια σχεδόν επαρκή καπιταλιστική ανάπτυξη. Στις χώρες αυτές η βιομηχανία δεν αναπτύχθηκε μόνο μέσω της εισαγωγής κεφαλαίου από τα μεγάλα καπιταλιστικά κέντρα, αλλά αναπτύχθηκε και ένα εγχώριος καπιταλισμός που προώθησε τη δημιουργία μιας αστικής τάξης με αναπτυγμένη ταξική συνείδηση, καθώς και το αντίθετό της, το προλεταριάτο, που αναπτύσσει επίσης την ταξική του συνείδηση μέσα στους οικονομικούς αγώνες που διεξάγει και που σταδιακά μετατρέπονται σε αγώνες πολιτικούς.

Στη δεύτερη κατηγορία μπορούν να ενταχθούν οι χώρες όπου άρχισε ήδη η καπιταλιστική ανάπτυξη, αλλά βρίσκεται ακόμα σε χαμηλά επίπεδα, όπου η φεουδαρχία αποτελεί ακόμα τον βασικό κορμό της κοινωνίας.

Υπάρχει και μια τρίτη κατηγορία, όπου κυριαρχούν οι πρωτόγονες συνθήκες, οι πατριαρχικές φεουδαρχικές κοινωνικές σχέσεις.

Πώς είναι λοιπόν δυνατό να καθορίσουμε ένα γενικό πρόγραμμα ή μια γενική κατευθυντήρια τακτική γραμμή για την ανάπτυξη του επαναστατικού κινήματος σ’ αυτές τις χώρες που ονομάστηκαν «αποικιακές και μισοαποικιακές», αλλά χωρίζονται σε τόσο διαφορετικές κατηγορίες;

Βρισκόμαστε μπροστά στο συγκεκριμένο πρόβλημα, πώς να προωθήσουμε την ανάπτυξη του κινήματος σ’ αυτές τις χώρες. Παρά τις διαφοροποιήσεις που αναφέραμε παραπάνω, στην κάθε μια από αυτές τις χώρες έχουμε να κάνουμε με ένα επαναστατικό κίνημα. Μιας και η κοινωνική δομή σ’ αυτές τις χώρες είναι διαφορετική, διαφορετική είναι επίσης και η φύση του επαναστατικού τους κινήματος. Αυτό σημαίνει ότι το πρόγραμμα και η τακτική πρέπει να είναι τέτοια που να αντιστοιχεί στη διαφορετική κοινωνική φύση του κινήματος της κάθε ξεχωριστής χώρας. Κατά τη διάρκεια του 2ου συνεδρίου της ΚΔ, δηλαδή αμέσως μετά τον ιμπεριαλιστικό πόλεμο, υπήρξε ένας γενικός ξεσηκωμός στους αποικιακούς λαούς, που γεννήθηκε λόγω της εντατικής οικονομικής εκμετάλλευσης κατά τη διάρκεια του πολέμου.

Ο μεγάλος επαναστατικός ξεσηκωμός έκανε εντύπωση σε όλο τον κόσμο. Υπήρξε ο ξεσηκωμός της Αιγύπτου το 1919 και του Κορεάτικου λαού την ίδια χρονιά. Ανάμεσα στα ακραία σημεία που βρίσκονται οι δύο αυτές χώρες είχαμε μια λίγο πολύ έντονη και πλατιά επαναστατική δραστηριότητα. Τότε όμως τα κινήματα δεν ήταν τίποτα περισσότερο από αυθόρμητες εξεγέρσεις. Στο χρόνο που μεσολάβησε ξεκαθαρίστηκε η κατάσταση, τα διάφορα στοιχεία και οι κοινωνικοί παράγοντες που συμμετείχαν στο επαναστατικό κίνημα πήραν τη θέση που τους καθόριζε η κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη. Σήμερα διαπιστώνουμε, ότι τα στοιχεία, που πριν δύο χρόνια συμμετείχαν δραστήρια στο κίνημα, το εγκαταλείπουν σταδιακά, αν δεν το εγκατέλειψαν ήδη. Στις καπιταλιστικά πιο αναπτυγμένες από αυτές τις χώρες π.χ. τα ανώτερα στρώματα της αστικής τάξης δηλαδή τα τμήματά της που επένδυσαν κάποια κεφάλαια στη χώρα και οικοδόμησαν κάποια βιομηχανία, είναι της γνώμης ότι είναι προς το συμφέρον τους να τεθούν υπό την ιμπεριαλιστική προστασία. Διότι, όταν κατά το τέλος του πολέμου ξέσπασε ο μεγάλος κοινωνικός ξεσηκωμός και εξελίχτηκε σε επαναστατική καταιγίδα, δεν ήταν μόνο οι ξένοι ιμπεριαλιστές που αισθάνθηκαν την απειλή, εξίσου την αισθάνθηκε και η ντόπια αστική τάξη. Σε καμιά απ’ αυτές τις χώρες η αστική τάξη δεν είναι τόσο αναπτυγμένη ώστε να έχει την απαραίτητη αυτοπεποίθηση να αντικαταστήσει τον ξένο ιμπεριαλισμό και να διατηρήσει τον «νόμο και την τάξη» μετά την εκδίωξη των ιμπεριαλιστών. Στην πραγματικότητα διακατέχεται από το φόβο μήπως σε περίπτωση που ανατραπεί η ξένη κυριαρχία, ακολουθήσει μια περίοδος της αναρχίας, του χάους και των εμφύλιων ταραχών, που θα απειλούσε και τα δικά της συμφέροντα. Με άλλα λόγια, η αστική βιομηχανική ανάπτυξη χρειάζεται «ησυχία και τάξη», που στις περισσότερες από αυτές τις χώρες την εξασφαλίζει ο ιμπεριαλισμός. Ο κίνδυνος που απειλεί αυτή την «ησυχία και τάξη», οι πιθανότητες αναταραχών και επαναστατικών εξεγέρσεων ωθούν την ντόπια αστική τάξη να βλέπει με καλό μάτι τους συμβιβασμούς με τους ξένους ιμπεριαλιστές και να τους θεωρεί αναγκαίους για τη διαφύλαξη των συμφερόντων της.

Είναι αυτονόητο, ότι αυτοί οι συμβιβασμοί αδυνατίζουν το κίνημα, δεν μπορούν ωστόσο να το εξαντλήσουν εντελώς. Ο ιμπεριαλισμός για να διατηρήσει την εξουσία του σ’ αυτές τις χώρες πρέπει να αναζητήσει τοπική υποστήριξη, να αποκτήσει κοινωνική βάση, να εξασφαλίσει τη στήριξη τούτης ή της άλλης τάξης της ντόπιας κοινωνίας. Στις σημερινές συνθήκες προτίμησε να απορρίψει τις παλιές μεθόδους εκμετάλλευσης και προχώρησε σε επιμέρους παραχωρήσεις σε οικονομικό και πολιτικό επίπεδο προς την εγχώρια αστική τάξη ή τμήματά της. Αυτές οι παραχωρήσεις συμφιλίωσαν προσωρινά τη ντόπια αστική τάξη και της άνοιξαν ευρύτερες προοπτικές, διεγείροντας τις ορέξεις της για την οικονομική ανάπτυξη. Δημιουργούν όμως και έναν καπιταλιστικό ανταγωνισμό καθώς με την ανάπτυξη της βιομηχανίας στις αποικιακές χώρες υπονομεύεται η βάση του μονοπωλίου του ιμπεριαλιστικού κεφαλαίου.

Αυτός είναι και ο λόγος που ο προσωρινός συμβιβασμός ανάμεσα στη ντόπια και την ιμπεριαλιστική αστική τάξη δεν μπορεί να διαρκέσει για πολύ καθώς ενυπάρχουν σ’ αυτόν τα σπέρματα μελλοντικών συγκρούσεων.

Στη δεύτερη κατηγορία χωρών όπου την ηγεσία του εθνικού κινήματος την έχουν το τοκογλυφικό και εμπορικό κεφάλαιο, η φεουδαρχική γραφειοκρατία και ο φεουδαρχικός μιλιταρισμός, εγκαινιάστηκε επίσης η ιμπεριαλιστική πολιτική των συμβιβασμών, αλλά δεν είχε τόσο ικανοποιητικά αποτελέσματα όπως στην πρώτη κατηγορία χωρών, διότι η φεουδαρχική γραφειοκρατία και οι φεουδάρχες των αποικιακών χωρών είναι στην εκπροσώπηση των συμφερόντων τους ανθεκτικότεροι από την εγχώρια αστική τάξη. Γι’ αυτόν το λόγο κατά τη διάρκεια του τελευταίου χρόνου, ο εθνικιστικός αγώνας στην Τουρκία δυνάμωσε περισσότερο απ’ ότι σε οποιαδήποτε άλλη αποικιακή χώρα.

Τα τελευταία γεγονότα στην Τουρκία μας δείχνουν όμως και τα μειονεκτήματα αυτής της κατάστασης, αφού, όσο καιρό η κοινωνική οικονομία του συγκεκριμένου λαού είναι δεμένη με το φεουδαρχικό πατριαρχικό σύστημα, δεν είναι δυνατόν να αναπτυχθεί ο εθνικός αγώνας και να δυναμώσει το πολιτικό εθνικό αίσθημα. Όσον καιρό δεν θα υπάρχει μια αστική τάξη που να πάρει στα χέρια της την ηγεσία της κοινωνίας, δεν είναι δυνατό να υπάρξει εθνικός αγώνας που να είναι σε θέση να αξιοποιεί όλες τις επαναστατικές του δυνατότητες. Σ’ όλες αυτές τις χώρες η εμβάθυνση του εθνικού αγώνα είναι ανάλογη με το επίπεδο ανάπτυξης της αστικής τάξης…

…Η αστική τάξη γίνεται φορέας της επανάστασης όταν στρέψει την πάλη της κατά των ξεπερασμένων κοινωνικών μορφών, όταν οδηγεί το λαό στον αγώνα ενάντια στη φεουδαρχία. Τότε η αστική τάξη αποτελεί την πρωτοπορία της επανάστασης. Κάτι τέτοιο δεν μπορεί κανείς να ισχυριστεί για τις αστικές τάξεις των χωρών της Ανατολής ή τουλάχιστον για τις περισσότερες απ’ αυτές…

….Σε κάθε μια απ’ αυτές τις χώρες βλέπουμε τώρα, ότι οι ηγετικοί τους παράγοντες, είτε αυτοί ανήκουν στην αστική τάξη –στις πιο προοδευμένες, είτε στη φεουδαρχική μιλιταριστική κλίκα– στη δεύτερη κατηγορία χωρών, προσπαθούν σταδιακά να κλείσουν συμβιβασμούς με τον ιμπεριαλιστικό καπιταλισμό…

….Ο τουρκικός αγώνας εξελίσσεται προς το παρόν, και όλοι γνωρίζουμε ότι η σημαντική νίκη του τουρκικού λαού δεν οδηγήθηκε ως τις λογικές συνέπειές του, εξαιτίας της φεουδαρχικής μιλιταριστικής κλίκας που βρίσκεται στην ηγεσία του κινήματος. Η τελική νίκη του τουρκικού λαού, η πλήρη πολιτική και οικονομική απελευθέρωση του τουρκικού έθνους τίθεται και θα τίθεται υπό αμφισβήτηση, μόνο και μόνο χάρη στη διαφύλαξη των συμφερόντων μιας μικρής φεουδαρχικής μιλιταριστικής κλίκας, που βρήκε για τον εαυτό της πιο συμφέρουσα τη λύση να ξεπουληθεί στον ιμπεριαλισμό, προτιμώντας να συνδεθεί με μια ιμπεριαλιστική ομάδα ενάντια σε μια άλλη. Αυτό μπορεί να οδηγήσει τον Μουσταφά Κεμάλ στην εξουσία στη θέση του Σουλτάνου, που ήταν βασικά όργανο του βρετανικού ιμπεριαλισμού, αλλά σε καμιά περίπτωση δεν πρόκειται να λύσει το τουρκικό εθνικό πρόβλημα.

Κατά τη διάρκεια των 2-3 τελευταίων μηνών όλα τα επαναστατικά στοιχεία σε ολόκληρο τον κόσμο πανηγύρισαν την είδηση ότι στην ελεύθερη Τουρκία, που απελευθερώθηκε από την επαναστατική ορμή των εργατών και αγροτών, ο Κεμάλ καταδιώκει με φρικτή ωμότητα όλους εκείνους που επιδιώκουν την ευημερία των εργατών και αγροτών. Αυτό αποτελεί απόδειξη του γεγονότος, ότι η αστική τάξη και η μιλιταριστική φεουδαρχική κλίκα μπορούν να αναλάβουν την ηγεσία του εθνικιστικού επαναστατικού αγώνα στη μια ή την άλλη χώρα, με βεβαιότητα όμως θα έρθει μια στιγμή που αυτοί οι άνθρωποι θα προδώσουν το κίνημα και θα μετατραπούν σε αντεπαναστατική εξουσία.

Για όσο καιρό δεν θα έχουμε διαπαιδαγωγήσει πολιτικά το άλλο κοινωνικό στοιχείο, που είναι αντικειμενικά επαναστατικό, κατά τρόπο που να είναι σε θέση να μπει επικεφαλής του κινήματος, η τελική νίκη του εθνικού κινήματος θα είναι προς το παρόν αμφισβητήσιμη και προβληματική…

….Σε όλες σχεδόν τις χώρες της Ανατολής υπάρχουν Κομμουνιστικά Κόμματα. Ξέρουμε, ότι αυτά τα ΚΚ στις περισσότερες απ’ αυτές τις χώρες, δεν μπορούν να ονομαστούν κομμουνιστικά με την πραγματική δυτική έννοια του όρου, η ύπαρξή τους όμως αποδείχνει ότι οι εκεί κοινωνικές συνθήκες απαιτούν πολιτικά κόμματα, όχι αστικά, αλλά κόμματα που θα αντανακλούν και θα εκφράζουν τα αιτήματα, τα συμφέροντα και τις επιδιώξεις των αγροτικών και εργατικών λαϊκών μαζών, και θα αντικαταστήσουν τις πολιτικές δυνάμεις που στον εθνικό αγώνα παλεύουν μόνο για την οικονομική ανάπτυξη και την πολιτική ενδυνάμωση της εγχώρια αστικής τάξης…

…Η ύπαρξη ΚΚ είναι αναγκαία, παρά το γεγονός, ότι προς το παρόν αυτό δεν είναι τίποτα περισσότερο από Κομμουνιστικοί πυρήνες. Έχουν να παίξουν μεγάλο ρόλο, αναλαμβάνοντας την ηγεσία του εθνικοεπαναστατικού κινήματος, όταν η αστική τάξη το εγκαταλείψει και το προδώσει, και συνεχίζοντας τον απελευθερωτικό αγώνα ενάντια στον ιμπεριαλισμό. Μόνον αυτά θα είναι σε θέση να οδηγήσουν τους λαούς των αποικιών και τα καταπιεζόμενα έθνη στην πλήρη πολιτική και οικονομική ανεξαρτησία…

Ομιλία WEBB (Μεγ. Βρετανία) – απόσπασμα –

…Σε πρόσφατο τεύχος του πολύ καλά γνωστού στον καπιταλιστικό και αγγλόφωνο κόσμο «Fortnightly Revieu», υπάρχει ένα σημαντικό άρθρο. Αυτό το άρθρο αποτελεί καθαρό δείγμα, ότι η τάξη των καπιταλιστών κατανόησε τη σημασία του εθνικού επαναστατικού κινήματος και προσπαθεί να το αξιοποιήσει ενάντια στη Σοβιετική Ρωσία, και να προλάβει τις προσπάθειες της Κομμουνιστικής Διεθνούς να το προσεγγίσει.

Στο άρθρο για το εθνικό επαναστατικό κίνημα της Τουρκίας, «Ο Κεμάλ, ο ηγέτης του κινήματος», το περιοδικό γράφει: «Δεν υπάρχει η παραμικρή αμφιβολία, ότι, ενώ οι Κεμαλιστές ακολουθούν καθαρά εθνικιστικούς σκοπούς, οι μπολσεβίκοι αξιοποιούν προς το συμφέρον τους τις τουρκικές εθνικές επιδιώξεις, για να επιτεθούν κατά του δυτικού πολιτισμού στο πιο αδύνατο σημείο του, και να πετύχουν την εκ νέου αναβίωση του επαναστατικού κινήματος στην εξαντλημένη Ευρώπη».

Και αφού το άρθρο ασχολείται με τις σχέσεις ανάμεσα στη σοβιετική και την κυβέρνηση της Άγκυρας, συνεχίζει: «Υπάρχει και μια αγγλική σχέση μ’ αυτό, όχι μικρότερης σημασίας», και παραθέτει απόσπασμα της δήλωσης της διοίκησης του Κομμουνιστικού Κόμματος της Μεγάλης Βρετανίας, όπου απαιτείται η χωρίς όρους επιστροφή της Κωνσταντινούπολης στον τουρκικό λαό. Επ’ αυτού γράφει το περιοδικό:

«Η Ένωση των Αμερικανών Τραπεζιτών έχει απόλυτο δίκαιο, όταν σημειώνει, ότι η Αγγλία διαφύλαξε κατά τη διάρκεια δύο εβδομάδων τον Ευρωπαϊκό Πολιτισμό, όταν αρνήθηκε να εγκαταλείψει το Τσανάκ, και ώσπου να φτάσουν ενισχύσεις, έθεσε απέναντι σε 1.000 ιππείς του Κεμάλ, 30 οπλίτες από το Lankashire». Και το άρθρο καταλήγει με τη διαπίστωση ότι η Αγγλία και οι σύμμαχοί της θα μπορούσαν ίσως να παραδώσουν την Κωνσταντινούπολη στον Τούρκο εθνικιστή Κεμάλ-Πασά, με την προϋπόθεση όμως ότι πρέπει πρώτα να αποδειχτεί μπροστά σε όλο τον κόσμο, ότι ο Κεμάλ δεν είναι πλέον αχυράνθρωπος της Σοβιετικής Ρωσίας.

Αυτού του είδους οι δηλώσεις ενός έγκυρου καπιταλιστικού περιοδικού, αποδείχνουν ότι η αστική τάξη έχει επίγνωση των κινδύνων που την απειλούν σε περίπτωση μετατροπής του εθνικού επαναστατικού κινήματος σε ένα επαναστατικό προλεταριακό κίνημα εναντίον της.

Απ’ αυτή την άποψη χρήζουν μεγάλης προσοχής εκείνα τα σημεία των θέσεων για τα οποία μίλησε ο σ. ROΙ. Ο σ. ROΙ τόνισε την αναγκαιότητα της συνένωσης όλων των προλεταριακών στοιχείων αυτών των χωρών και της οργάνωσής τους σε ιδιαίτερες, ξεχωριστές από το αστικό εθνικοαπελευθερωτικό κίνημα οργανώσεις. Αυτό έχει μεγάλη σημασία, όχι μόνο για τα επαναστατικά προλεταριακά στοιχεία των αποικιακών χωρών, αλλά και για τα ΚΚ των χωρών, απ’ τις οποίες εκπορεύονται τα καταπιεστικά μέτρα κατά των κινημάτων των χωρών αυτών….

Ομιλία ORCHAN (Τουρκία) – απόσπασμα

….Είμαστε της γνώμης, ότι το ενιαίο αντιϊμπεριαλιστικό μέτωπο, είναι ένα είδος συνασπισμού των πιο προοδευτικών τάξεων στον αγώνα ενάντια στον ιμπεριαλισμό, στη βάση της ικανοποίησης των ελάχιστων διεκδικήσεων των εργαζομένων μαζών. Σκοπό του πρέπει να έχει, να αποσυνθέσει τις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις, να κερδίσει τις μάζες και να αποκαλύψει την εξωτερική πολιτική των κυρίαρχων τάξεων, που βασίζεται στη συμφιλίωσή τους με τον ιμπεριαλισμό. Για να δώσουμε τη δυνατότητα στις μάζες να κατανοήσουν ή σημασία της νίκης του ενιαίου αντιϊμπεριαλιστικού μετώπου, πρέπει να συγκεκριμενοποιήσουμε την τακτική μας, έτσι ώστε αυτή να παρουσιάζει με θετικό τρόπο τις διεκδικήσεις των μαζών για αγροτικές, διοικητικές, φορολογικές και εκλογικές μεταρρυθμίσεις.

Έχοντας υπόψη, ότι και η Β΄ καθώς και η 2 ½ Διεθνής είναι πλέον αναγκασμένες να στρέφονται φραστικά κατά του δυτικού και ανατολικού ιμπεριαλισμού, πρέπει να προτείνουμε το ενιαίο αντιϊμπεριαλιστικό μέτωπο στα ευρωπαϊκά οπορτουνιστικά κόμματα, στη βάση της ανεξαρτησίας των λαών της Ανατολής και των αποικιών. Ως εκ τούτου, πρέπει να προτείνουμε στο εργατικό κόμμα της Αγγλίας να εξασκήσει πίεση στην κυβέρνηση στην παρακάτω κατεύθυνση:

1) Να απαιτήσει στη συνδιάσκεψη της Λωζάνης το κλείσιμο συνθήκης ειρήνης, σύμφωνης με τις θέσεις του εθνικού συμφώνου.

2) Την άμεση εκκένωση της Κωνσταντινούπολης και ολόκληρης της Θράκης.

3) Την λύση του ζητήματος των στενών με τη συμμετοχή όλων των κρατών της Μαύρης Θάλασσας, στο πνεύμα της ρωσό-τουρκικής συμφωνίας.

4) Την εκκένωση της Συρίας, της Μεσοποταμίας και της Παλαιστίνης. Αναγνώριση της εθνικής ανεξαρτησίας σε όλες τις αποικίες και μισοαποικίες.

5) Να παράσχει τη δυνατότητα της δημοσίευσης σχετικών άρθρων στις εργατικές εφημερίδες….

Οι τελευταίες νίκες που κατέκτησε ο τουρκικός λαός κατά του παγκόσμιου ιμπεριαλισμού, βρήκαν ενθουσιώδη απήχηση και στις πιο απομακρυσμένες χώρες της Ασίας και της Αφρικής…

Όλα τα κόμματα των χωρών που κατέχουν αποικίες, ιδιαίτερα τα κόμματα της Γαλλίας και της Αγγλίας, πρέπει να υποστηρίξουν κάθε επαναστατικό κίνημα ανεξαρτησίας και να παράσχουν με όλα τα μέσα που διαθέτουν βοήθεια προς τα Κομμουνιστικά Κόμματα των αποικιών των χωρών τους, ωσάν να επρόκειτο για δικά του Κομματικά Παραρτήματα. Επιμένουμε σ’ αυτό το σημείο, όλως ιδιαιτέρως, διότι για ακατανόητους από εμάς λόγους, τα ΚΚ των μητρικών χωρών δεν ανταποκρίθηκαν έως σήμερα στα καθήκοντά τους απέναντι στο εθνικοαπελευθερωτικό κίνημα και τα κομμουνιστικά κόμματα των αποικιακών χωρών….

….Απαραίτητη προϋπόθεση για την αναπόφευκτη νίκη των νεαρών ΚΚ της Ανατολής αποτελεί η αύξηση της επιρροής τους πάνω στις μισοπρολεταριακές και αγροτικές μάζες…

….Τα βασικά καθήκοντα των νεαρών ΚΚ των χωρών της Ανατολής είναι συνοπτικά τα εξής:

α) Να υποστηρίζουν με όλα τα μέσα τα εθνικά-απελευθερωτικά κινήματα. Όλες οι δυνάμεις πρέπει να συνενωθούν σε ένα ενιαίο αντιϊμπεριαλιστικό μέτωπο. Χρειάζεται επαγρύπνηση ώστε η κυρίαρχη τάξη να μη μπορέσει να σαμποτάρει το εθνικοαπελευθερωτικό κίνημα.

β) Πρέπει να διεκδικηθούν δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις υπέρ των πλατιών εργαζόμενων μαζών. Μ’ αυτή την τακτική το ΚΚ θα κερδίσει τη συμπάθεια των εργαζομένων τάξεων και θα γίνει το μεγάλο κόμμα του λαού.

Εάν όμως τα ΚΚ περιόριζαν τη συνολική τους δραστηριότητα στην υποστήριξη του ανεξαρτησιακού κινήματος και στη διεκδίκηση μεταρρυθμίσεων, τότε θα έπαυαν να είναι Κομμουνιστικού Κόμματα. Ένα από τα βασικότερα καθήκοντά τους είναι να διαφωτίζουν και να οργανώνουν το προλεταριάτο, να δημιουργούν σταθερά πλαίσια και να τα δοκιμάζουν στην πράξη ώστε την κατάλληλη στιγμή, το κόμμα να είναι ικανό να οδηγήσει το προλεταριάτο και τις μισοπρολεταριακές μάζες στην τελική νίκη παρά και ενάντια στις εθνικιστικές και σοσιαλπροδοτικές ηγεσίες.

Ομιλία RADEK (μέλος της Ε.Ε. της ΚΔ) – απόσπασμα –

Θυμάστε, σύντροφοι, όταν στο 2ο συνέδριο της Κομμουνιστικής Διεθνούς διατυπώσαμε τη θέση για τη μεγάλη σημασία του επαναστατικού κινήματος της Ανατολής και για την ανάγκη υποστήριξής του από τη Διεθνή, η θέση μας αυτή προκάλεσε σάλο, όχι μόνο στον καπιταλιστικό κόσμο – αυτός ήξερε γιατί έπρεπε να φοβάται τη θέση μας αυτή – αλλά και στα κόμματα της Β΄ και της 2 ½ Διεθνούς. Αρκεί να σας θυμίσω αυτά που είπαν στο συνέδριο της Halle ο Crispien και ο Χίλφερντιγκ, ότι δηλαδή εμείς δίνουμε μεγαλύτερη σημασία στους μουλάδες της Ανατολής, απ’ ότι σε ένα κόμμα σαν το Ανεξάρτητο Γερμανικό Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα, και σε οποιοδήποτε βιομηχανικό προλεταριάτο.

Η ιστορία έδειξε, πόσο δίκαιο είχαμε εμείς και πόσο άδικο αυτοί οι κύριοι, που με τη δυτικοευρωπαϊκή τους υπεροψία μιλούσαν για μουλάδες της Ανατολής. Θυμάστε, πως αυτοί οι άνθρωποι, μετά το συνέδριο των λαών της Ανατολής στο Μπακού, μας κατηγόρησαν, ότι συμμαχήσαμε με τους «Τούρκους». Και τι έδειξε η πράξη, τι έδειξε η ιστορία; Η συνθήκη ειρήνης των Βερσαλιών είναι στη θέση της παρά τις διαμαρτυρίες του Χίλφερντιγκ, και οι κύριοι, όπως ο Χίλφερντιγκ, είναι τώρα πρόθυμοι να μπουν στην κυβέρνηση, όπου θα δρουν ως λακέδες της Ανταντ. Οι διάφοροι Χίλφερντιγκ αποτελούν ένα ανίσχυρο υποκείμενο της ιστορίας, που το μόνο που μπορούν να κάνουν είναι να κλαψουρίζουν μπροστά στον κόσμο τη δυστυχία τους.

Το επαναστατικό κίνημα στην Τουρκία, όμως, ο αγώνας των τουρκικών λαϊκών μαζών, στις οποίες υποσχεθήκαμε την υποστήριξή μας, ξέσκισε τη συνθήκη των Σεβρών. Και τη στιγμή που ολόκληρη η Β΄ και η 2 ½ Διεθνής είναι ένα τίποτα απέναντι στον καπιταλισμό, ο αγώνας των τουρκικών μαζών συντάραξε ολόκλḀ℃Ἔ挆怆[1]─븏弅㈋吠晥潸⁳[1][1]㡗乂卍䑗ሀᔁ[1]㡗乂卍䑗ሀᔁ笂฀Lḁ����Ḁ䴁Ჰ踸ᰀḀ�λατιών εθνικοποιήσεων στις τράπεζες, στις ασφαλιστικές εταιρείες, στους σπουδαιότερους κλάδους της βιομηχανίας. Μ της Σοβιετικής Ρωσίας, που το ακολουθεί και η Κομμουνιστική Διεθνής.

Τη στιγμή που η σημασία του Ανατολικού ζητήματος έγινε ολοφάνερη ακόμα και για τυφλούς, οι κύριοι αυτοί επανέρχονται με ένα καινούργιο τραγουδάκι. Αυτή τη φορά, αυτός που σέρνει το χορό είναι ο, ως κομμουνιστής τελειωμένος, P. Levi. Η δήλωση αυτή του P.Levi δείχνει πολύ πιο εύγλωττα, απ’ όλα τα άρθρα του που έγραψε για την εσωτερική πολιτική της Γερμανίας, σε ποια επικίνδυνη ατραπό εκτράπηκε προσωπικά, καθώς επίσης και πόσο ολοκληρωτικά σαπισμένη είναι η Διεθνής Σοσιαλδημοκρατία. Η Σοσιαλδημοκρατία δεν κατανοεί ότι σε μια παγκόσμιας σημασίας ιστορική εξέλιξη συμμετέχουν διαφορετικές δυνάμεις, και ότι το γεγονός ότι, οι αντιμαχόμενες κλίκες του διεθνούς ιμπεριαλισμού εκμεταλλεύονται και αξιοποιούν τον επαναστατικό αγώνα των λαών της Ανατολής, δεν σημαίνει ότι αυτός ο αγώνας χάνει τον επαναστατικό του χαρακτήρα, ούτε ότι απαλλάσσει το παγκόσμιο προλεταριάτο από το καθήκον να υποστηρίξει τις επαναστατικές τάσεις στην Ανατολή. Οι φουκαράδες της Β΄ και της 2 ½ Διεθνούς δεν μπορούν να κατανοήσουν ότι ακριβώς επειδή οι καπιταλιστικές δυνάμεις προσπαθούν να μετατρέψουν τους ανατολικούς λαούς σε όργανα του καπιταλισμού, γι’ αυτό η διεθνής εργατική τάξη έχει χρέος, να κάνει ότι μπορεί, ώστε να βοηθήσει αυτούς τους λαούς να συνενωθούν με το ευρωπαϊκό και παγκόσμιο εργατικό κίνημα στον αγώνα ενάντια στον παγκόσμιο καπιταλισμό.

Η προφητεία του κυρίου P. Levi και των ομοίων του που λέει, Ναι, η νίκη της Τουρκίας είναι μια νίκη της Γαλλίας! είναι κατά δύο εβδομάδες προθύστερη. Η συνδιάσκεψη της Λωζάννης θα δείξει, ότι η αφυπνιζόμενη Ανατολή θα έχει απέναντί της το ενιαίο μέτωπο του παγκόσμιου καπιταλισμού. Η Γαλλία θέλει να παίξει στην Ανατολή το ρόλο που έπαιξε πριν τον πόλεμο η Γερμανία. Θέλει να θέσει απέναντι στην Αγγλία ένα σχετικά μεγάλο τμήμα του τουρκικού εδάφους, όχι για να του δώσει την ανεξαρτησία, αλλά για να το κάνει αντικείμενο της γαλλικής επέκτασης.

Γι’ αυτό ακριβώς, η Γαλλική κυβέρνηση, αφού βοήθησε την Τουρκία να νικήσει την Ελλάδα, θα την αφήσει στα κρύα του λουτρού. Στο ζήτημα των διομολογήσεων και του οικονομικού ελέγχου της Τουρκίας θα πάρει την ίδια θέση μ’ αυτή του βρετανικού ιμπεριαλισμού. Και τότε θα φανεί ποιος είχε δίκαιο: οι επαναστατικές δυνάμεις, η Κομμουνιστική Διεθνής, η Σοβιετική Ρωσία, που υποστήριζαν ότι παρά την ανακατωσούρα το κίνημα στην Ανατολή πρέπει να υποστηριχτεί επειδή στην ουσία του είναι επαναστατικό, ή εκείνοι που σε κάθε φάση του κινήματος χάνουν από φόβο τον προσανατολισμό τους;

Σύντροφοι, υπενθυμίζω ότι η θέση μας ήταν: Η εκμεταλλευόμενη Ανατολή πρέπει να αντισταθεί, και θα αντισταθεί στο διεθνές κεφάλαιο. Γι’ αυτό και υποστηρίζουμε την εκμεταλλευόμενη Ανατολή. Επικεφαλής των λαών της Ανατολής όχι μόνο κομμουνιστές βρίσκονται αλλά στη μεγάλη πλειοψηφία τους ούτε καν αστοί επαναστάτες. Επικεφαλής αυτών των λαών βρίσκονται ακόμα εκπρόσωποι των παρηκμασμένων φεουδαρχικών κλικών, από τις οποίες συγκροτείται το σώμα των αξιωματικών και η γραφειοκρατία αυτών των χωρών. Η υποστήριξή μας προς τους λαούς της Ανατολής συνδέεται άμεσα με το ζήτημα της σχέσης μας μ’ αυτά τα κυβερνητικά στοιχεία. Αυτό το ζήτημα ανέκυψε πρακτικά με την καταδίωξη των Κομμουνιστών στην Τουρκία, και με τις κατασταλτικές ενέργειες των τελευταίων εβδομάδων κατά των απεργών στην Κίνα.

Εμείς οι κομμουνιστές, μπορούμε να μιλάμε ανοιχτά και καθαρά, δημόσια και χωρίς καμιά διπλωματία για όλα αυτά τα ζητήματα. Όταν υποσχόμασταν την υποστήριξή μας στην αφυπνιζόμενη Ανατολή, δεν ξεχνούσαμε ούτε για μια στιγμή τους ταξικούς αγώνες που και εκεί είναι αναπόφευκτοι και θα ξεσπάσουν…. Οι διώξεις κατά των κομμουνιστών στην Τουρκία είναι μέρος των ταξικών αγώνων, που μόλις τώρα αρχίζουν σ’ αυτή τη χώρα. Ταξικοί αγώνες που δεν περιορίζονται μόνο ανάμεσα στην εργατική τάξη και τη νεαρή αστική τάξη και τη γραφειοκρατία, αλλά επεκτείνονται και στο στρατόπεδο των κυρίαρχων στρωμάτων.

Δεν αποτελεί μυστικό, ότι για τις διώξεις των κομμουνιστών ευθύνονται κατά κύριο λόγο ο υπουργός εσωτερικών Ραούφ-Μπέης και ο Ρεφάτ-πασάς, αντίπαλοι και οι δύο του σουλτάνου και υποστηρικτές ενός συμβιβασμού με την Αντάντ. Δεν αποτελεί μυστικό, ότι η εκθρόνιση του σουλτάνου δημιούργησε αναταραχές στην Τουρκία, και το ερώτημα παραμένει: θα συνθηκολογήσουν τα επαναστατικά στοιχεία της κυρίαρχης τάξης με τους αντιδραστικούς ή όχι; Εάν συνθηκολογήσουν, τότε ο ρόλος του Κεμάλ-πασά θα έχει τελειώσει και θα αρχίσει ένα νέο παζάρεμα της Τουρκίας, με αποτέλεσμα ο λαός της να πουληθεί για ένα μπαχτσίς. Εάν δεν συνθηκολογήσουν, τότε πρέπει να προσπαθήσουν να αντιπαραθέσουν την αντίσταση των μαζών στην παταγώδη πτώση του κληρικαλισμού, των αντιδραστικών πασάδων και όλων των διαβρωμένων στοιχείων. Δεν ξέρουμε ποια από τις παρατάξεις θα νικήσει. Δεν μετανοιώνουμε όμως καθόλου, ούτε για μια στιγμή, γι’ αυτό που είπαμε στους Τούρκους κομμουνιστές: το πρώτο σας καθήκον, μετά την οργάνωσή σας σε ιδιαίτερο, ξεχωριστό κόμμα, είναι να υποστηρίξετε το εθνικοαπελευθερωτικό κίνημα στην Τουρκία. Πρόκειται για ολόκληρο το μέλλον του τουρκικού λαού, πρόκειται για το ζήτημα αν ο τουρκικός λαός ανοίξει το δρόμο της ελευθερίας του ή θα παραμείνει σκλάβος του παγκόσμιου κεφαλαίου. Εάν οι πασάδες πουλήσουν τον τουρκικό λαό, εάν όλα τα βάρη των διομολογήσεων και του οικονομικού ελέγχου πέσουν στις πλάτες των Τούρκων αγροτών, τότε οι αγρότες θα καταλάβουν, ότι εκείνοι που πάλεψαν για το συμφέρον τους, είναι οι Κομμουνιστές και η νεαρή εργατική τάξη και θα συσπειρωθούν γύρω από το κομμουνιστικό κόμμα. Ακόμα και σε τούτες τις στιγμές των διώξεων εναντίον τους, λέμε στους Κομμουνιστές της Τουρκίας: Μπροστά στη σημερινή στιγμή μην ξεχάσετε το άμεσο μέλλον! Το καθήκον της υπεράσπισης της ανεξαρτησίας της Τουρκίας, που έχει μεγάλη διεθνή-επαναστατική σημασία, δεν εκπληρώθηκε ακόμα. Οφείλετε να αντισταθείτε στους διώκτες σας, να προτάξετε τα ξίφη σας ενάντια στα ξίφη τους, αλλά οφείλετε επίσης να κατανοήσετε, ότι ιστορικά δεν ήρθε ακόμα ο καιρός του δικού σας απελευθερωτικού αγώνα και πρέπει να συμβαδίσετε σε ένα μακρύ ακόμα δρόμο με τα μόλις τώρα αποκρυσταλλούμενα επαναστατικά στοιχεία της Τουρκία…

…Στην Ανατολή όπου στην κυβέρνηση δεν βρίσκεται καν η μικροαστική τάξη, αλλά μια παρηκμασμένη φεουδαρχική κάστα, οι ταλαντεύσεις και οι προδοσίες είναι σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό πιθανές και δυνατές απ’ ότι στην Δύση. Αυτή η κυβερνητική κάστα, χίλιες φορές θα αναζητήσει να πουληθεί σε τούτη ή την άλλη ομάδα των καπιταλιστών, και άλλες τόσες να προδώσει τα επαναστατικά συμφέροντα της χώρας, αλλά … πρέπει να παλέψει γιατί ένας μόνιμος συμβιβασμός της με τον ιμπεριαλισμό δεν είναι μόνιμα δυνατός. Οι πασάδες, για να διασφαλίσουν μια καλή ζωή για τον εαυτό τους, μπορούν φυσικά να προχωρούν σε συμβιβασμούς. Αλλά, όταν θα αρχίσουν να γδέρνουν τους αγρότες της Ανατολίας, για να πληρωθεί ο λογαριασμός των συμβιβασμών τους, τότε θα καταλάβουν ότι η ιστορία δεν κράτησε άνευ λόγου τους Τούρκους αγρότες για δώδεκα ολόκληρα χρόνια στον πόλεμο. Ο αγρότης δεν είναι πλέον ίδιος μ’ αυτόν πριν απ’ τον πόλεμο.

Μια εφημερίδα των Σοσιαλεπαναστατών, οι οποίοι σίγουρα δεν μπορούν να κατηγορηθούν για φιλική στάση προς τη Σοβιετική Ρωσία, γράφει σε ανταπόκριση της από την Κωνσταντινούπολη, περιγράφοντας την εντύπωση που έκαναν οι νίκες του Κεμάλ: Δύο ήταν τα συνθήματα στους δρόμους, όπου είχαν συγκεντρωθεί δεκάδες και εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι: «Ζήτω ο Κεμάλ-πασάς»! και «Ζήτω η Σοβιετική Ρωσία»! Οι μάζες ήξεραν ότι και η Γαλλία βοήθησε, και παρ’ όλα αυτά δεν φώναζαν συνθήματα υπέρ της Γαλλίας, διότι διαισθάνονταν, ότι η Γαλλία για διπλωματικούς λόγους δρούσε από τη μια υπέρ, και από την άλλη κατά της Τουρκίας, και ότι η Σοβιετική Ρωσία, παρά τις εχθρότητες εκατοντάδων χρόνων που υπήρξαν ανάμεσα στην Τουρκία και την τσαρική Ρωσία, απέρριψε την ιμπεριαλιστική πολιτική του τσαρισμού και επιθυμεί να εγκαινιάσει αδελφικές σχέσεις με τον τουρκικό λαό. Αυτό το γεγονός τυπώθηκε στη συνείδηση του τουρκικού λαού και τον οδηγεί στο δρόμο προς τη νίκη.

Γι’ αυτό εμείς λέμε, όχι μόνο από την άποψη της Σοβιετικής Ρωσίας αλλά και από την άποψη της Διεθνούς: Μη μας φοβίζετε! Δεν ποντάρουμε στην προσωρινή πολιτική τούτης ή της άλλης κλίκας, αλλά στο μεγάλο ιστορικό ρεύμα που συνενώνει τις εργατικές μάζες της Δυτικής Ευρώπης με τις αφυπνιζόμενες μάζες της Ανατολής ενάντια στο παγκόσμιο κεφάλαιο….

Β) Από τη συζήτηση πάνω στο θέμα της Ημερήσιας Διάταξης «Η Συνθήκη Ειρήνης των Βερσαλλλιών».

Ομιλία RADIC (Γιουγκοσλαβία)

Οι πολυάριθμες διασκέψεις των κρατών της Αντάντ από το 1919 και δώθε, έδειξαν πολύ καθαρά ότι είναι ανέφικτη η ειρήνη των Βερσαλλιών και οι συνθήκες ειρήνης που την ακολούθησαν. Οι συνθήκες αυτές που προορίζονταν, να διασφαλίσουν την ηγεμονία του γαλλικού ιμπεριαλισμού στην Ευρώπη και του αγγλικού στην Εγγύς Ανατολή και στις θάλασσες, βρίσκονται τώρα στη διαδικασία ακύρωσής τους.

Σύμφωνα με τη σιδερένια λογική της οικονομικής ανάπτυξης, στην επεξεργασία αυτών των συνθηκών τα κράτη της Αντάντ καθοδηγήθηκαν από τις ενδογενείς ιμπεριαλιστικές τους τάσεις. Οι πολεμικές επανορθώσεις που όφειλαν να καταβάλουν τα ηττημένα κράτη ξεπερνούσαν κατά πολύ τις οικονομικές και δημοσιονομικές τους δυνατότητες. Δημιουργήθηκαν νέα κράτη και χαράχτηκαν νέα σύνορα χωρίς να ληφθεί υπόψη, αν αυτά είναι βιώσιμα, ούτε αν τα σύνορα ανταποκρίνονται στις οικονομικές ανάγκες και αντιστοιχούν στις εθνικές ιδιαιτερότητες. Έτσι δημιουργήθηκε μια απαράδεκτη κατάσταση σε ολόκληρη την Ευρώπη και ιδιαίτερα στην κοιλάδα του Δούναβη και στη Βαλκανική Χερσόνησο. Τα Βαλκάνια και η κοιλάδα του Δούναβη που αποτελούν μια οικονομική ενότητα και σχηματίζουν ένα παράξενο μωσαϊκό από διαφορετικές εθνότητες διαμελίστηκαν σε πολλά κράτη που το καθένα τους περιλαμβάνει ισχυρές εθνικές μειονότητες. Η δύσκολη οικονομική κατάσταση των νεοδημιουργηθέντων ξεχωριστών κρατών που ήταν ενωμένα επί αιώνες και η καταλήστευση της επικράτειάς τους από ξένα στοιχεία είχε σαν αποτέλεσμα να οξυνθούν στο έπακρο οι σχέσεις ανάμεσά τους και να είναι ανά πάσα στιγμή παρούσα η απειλή μιας πολεμικής σύγκρουσης μεταξύ τους. Οι εθνικιστές ασθένειες επιδεινώνονται και η αστική τάξη, ιδιαίτερα αυτή των νεοσυσταθέντων κρατών προσπαθεί να εμφανίσει τα ιμπεριαλιστικά και ληστρικά της ταξικά συμφέροντα ως κοινά εθνικά συμφέροντα με στόχο να συσπειρώσει κάτω απ’ αυτό το σύνθημα ολόκληρο το έθνος, για να μπορέσει να υπερασπιστεί και να διατηρήσει την κατάσταση που δημιουργήθηκε με την Ειρήνη των Βερσαλλιών.

Με το ίδιο σύνθημα η αστική τάξη προσπαθεί να εξουδετερώσει όλα τα λίγο ως πολύ αντικρατικά στοιχεία και υλοποιεί την πιο σκληρή πολιτική και κοινωνική αντίδραση η αυστηρότητα της οποίας κατευθύνεται σε πρώτη γραμμή ενάντια στο επαναστατικό προλεταριάτο. Οι εθνικοί αγώνες στη λεκάνη του Δούναβη και στα Βαλκάνια, που παλιότερα βρίσκονταν στην ημερήσια διάταξη, είναι και σήμερα στην επικαιρότητα διότι τα εθνικά προβλήματα όχι μόνο δεν βρήκαν τη λύση τους με τις συνθήκες των Βερσαλλιών, του Νεϊγύ και του Τριανόν αλλά και περιπλέχτηκαν και οξύνθηκαν παραπέρα. Τα νέα κράτη που περιλαμβάνουν ισχυρές εθνικές μειονότητες εφαρμόζουν μια εγκληματική πολιτική εθνικής καθαρότητας απέναντι σ’ αυτές τις μειονότητες που ξεπέφτουν σε πολίτες δεύτερης κατηγορίας, αποκλείονται από την εφαρμογή της αγροτικής μεταρρύθμισης, παραγκωνίζονται από πολιτιστική άποψη και στην περίπτωση της πιο ασήμαντης αντιπολιτευτικής δράσης προς την κυβέρνηση υπόκεινται στις πιο σκληρές διώξεις. Ως αποτέλεσμα της εφαρμοζόμενης απ’ όλα τα κράτη της μικρής Αντάντ μειονοτικής πολιτικής δυναμώνει η αντίσταση των εθνικών μειονοτήτων και εκφράζεται με διαφορετικές μορφές. Στη Μακεδονία π.χ. οι Βούλγαροι και οι Αλβανοί αγωνίζονται με το όπλο στο χέρι ενάντια στην ιμπεριαλιστική πολιτική της σερβικής αστικής τάξης και οι Γερμανοί και Ούγγροι αμύνονται σε όλα τα να κράτη με παθητική αντίσταση και οργανωμένο σαμποτάζ ενάντια σ’ αυτή την πολιτική.

Όλες αυτές οι συνθήκες δεν χειροτερεύουν τις σχέσεις μόνο ανάμεσα στις διαφορετικές εθνότητες, αλλά και ανάμεσα στα φύλλα ενός και του ίδιου έθνους. Κλασικό παράδειγμα γι’ αυτό μας προσφέρει η Γιουγκοσλαβία όπου η διαμάχη ανάμεσα στους Σέρβους και τους Κροάτες που ανήκαν στον ίδιο λαό πήρε τέτοιες διαστάσεις ώστε τα πιο δυναμικά κροατικά κόμματα να προβάλλουν το σύνθημα της πλήρους ανεξαρτησίας. Η αιτία γι’ αυτό δεν βρίσκεται μόνο στην εσωτερική αλλά και στην εξωτερική πολιτική. Η σερβική αστική τάξη έχει συμφέρον από την απεριόριστη εφαρμογή των συνθηκών των Βερσαλλιών, του Τριανόν και του Νεϊγύ λόγω των επανορθώσεων που αυτές διασφαλίζουν για τους Σέρβους και ως εκ τούτου η σερβική αστική τάξη συμβαδίζει με τη Γαλλία και ακολουθεί πιστά την πολιτική του γαλλικού ιμπεριαλισμού. Η αστική τάξη της Κροατίας και άλλων εκτός Σερβίας περιοχών της Γιουγκοσλαβίας που δεν έχουν κανένα άμεσο συμφέρον από τις επανορθώσεις, βρίσκονται σε οξεία αντιπολίτευση προς την κυβέρνηση. Αυτό φάνηκε ολοκάθαρα κατά τη διάρκεια της διάσκεψης της Γένοβα, όπου οι Κροάτες παρουσίασαν ένα αυτονομιστικό μνημόνιο.

Όλα αυτά τα νέα κράτη που κυρίως ιδρύθηκαν και χρηματοδοτούνται από τη Γαλλία με στόχο την προώθηση των ιμπεριαλιστικών της συμφερόντων, είναι πλήρως εξαρτημένα από το γαλλικό κεφάλαιο και η θέση τους είναι παραπλήσια με τις γαλλικές αποικίες. Δια μέσω αυτών των κρατών η Γαλλία εφαρμόζει στην Ευρώπη την ηγεμονιστική της πολιτική και προσπαθεί να διατηρήσει ανέπαφη την ειρήνη των Βερσαλλιών. Έτσι, η Πολωνία και η Ρουμανία υπερασπίζονται τα γαλλικά συμφέροντα απέναντι στη Σοβιετική Ρωσία, η Γιουγκοσλαβία στέκει απέναντι στην Ιταλία ως φύλακας των γαλλικών συμφερόντων στην Εγγύς Ανατολή και η Τσεχοσλοβακία απέναντι στη Γερμανία.

Η εξάρτηση της Τσεχοσλοβακίας, της Γιουγκοσλαβίας και της Ρουμανίας από το γαλλικό κεφάλαιο, το κοινό συμφέρον για μια ανεμπόδιστη εφαρμογή των συνθηκών ειρήνης και ο κίνδυνος που απειλούσε από κοινού και τις τρεις από την πλευρά της Ουγγαρίας, ήταν η αιτία για τη στενότερη στρατιωτική συμμαχία ανάμεσά τους υπό την προστασία της Γαλλίας, η οποία όχι μόνο χρηματοδοτεί τον μιλιταρισμό αυτών των κρατών αλλά και τον οργανώνει και τον ελέγχει και ντε φάκτο μπορεί να τον διαθέτει κατά βούληση. Στενές σχέσεις με αυτά τα κράτη διατηρεί και η Πολωνία. Ωστόσο, παρά τη συμμαχία τους αυτά τα κράτη έχουν και διαφορές που συχνά βγαίνουν στην επιφάνεια. Η περιοχή του Βανάτου αποτελεί συνεχώς το μήλο της έριδος ανάμεσα στη Γιουγκοσλαβία και τη Ρουμανία, ενώ το τσεχικό ζήτημα οξύνει την κατάσταση ανάμεσα στην Πολωνία και την Τσεχοσλοβακία, δείχνοντας ότι η νέα διάταξη των κρατών είναι αστήρικτη.

Τα παραπάνω κράτη όμως είναι οι πιο φανατικοί υποστηρικτές των συνθηκών ειρήνης, διότι κάθε μεταρρύθμισή της θα σήμαινε γι’ αυτά μεγάλες εδαφικές και οικονομικές θυσίες και για να τις διατηρήσουν, επιδίδονται σε έναν ισχυρό μιλιταρισμό που ξεπερνάει τις οικονομικές και δημοσιονομικές τους δυνατότητες. Από την παλιά ενιαία οικονομική ολότητα οι αστικές τάξεις των ξεχωριστών τώρα χωρών προσπαθούν να δημιουργήσουν περισσότερες και να διασφαλίσουν η κάθε μια για τον εαυτό της μονοπωλιακή θέση στα πλαίσια των εθνικών της συνόρων.

Μια ματιά στη Βαλκανική Χερσόνησο και στην κοιλάδα του Δούναβη αρκεί για να φανεί καθαρά ο ακραίος παραλογισμός όλων των σχετικών συνθηκών ειρήνης μετά το 1913. Έτσι π.χ. το Φιούμε, η καλύτερη και σχεδόν μοναδική πρόσβαση της Βορειοδυτικής Γιουγκοσλαβίας και της Ουγγαρίας στη θάλασσα, είναι ντε φάκτο κατειλημένο από την Ιταλία, γεγονός που κρατάει τεταμένες τις σχέσεις ανάμεσα στη Γιουγκοσλαβία και την Ιταλία. Το ίδιο ισχύει και για τη Θεσσαλονίκη, το καλύτερο λιμάνι ολόκληρης της Βαλκανικής, που με την πολύ μικρή πλέον ενδοχώρα της αποκτήθηκε από την Ελλάδα αν και δεν έχει καμιά σημασία για το ελληνικό εμπόριο.

Η βιομηχανική Αυστρία αποκόπηκε πλήρως από τις περιοχές από τις οποίες προμηθευόταν είδη διατροφής και πρώτες ύλες και έγινε μη βιώσιμη.

Τα παράλογα αυτά φαινόμενα είναι στενά συνδεδεμένα με την ίδια την ουσία του καπιταλισμού και οδηγούν σε αναπόφευκτες συγκρούσεις ανάμεσα στα ενδιαφερόμενα κράτη.

Ο ρόλος της μικρής Αντάντ απέναντι στη Σοβιετική Ρωσία ήταν πάντοτε ευδιάκριτος και η στάση της χαρακτηριστικά εχθρική. Εχθρικά προς τη Σοβιετική Ένωση δεν διάκεινται μόνο η Πολωνία και η Ρουμανία που οι σχέσεις τους με τη Ρωσία παρουσιάζουν άμεσο ενδιαφέρον λόγω των εδαφικών συνόρων, αλλά και η υποτελής στη Γαλλία Γιουγκοσλαβία. Στη Γιουγκοσλαβία, παρά και ενάντια σε όλες τις διαψεύσεις από την πλευρά της γιουγκοσλαβικής κυβέρνησης, σταθμεύουν πλήρως ανασυγκροτημένα και εξοπλισμένα, τα υπολείμματα της άλλοτε στρατιάς του Βράνγκελ, υπάρχουν και λειτουργούν ρωσικές αντεπαναστατικές στρατιωτικές σχολές και εκπρόσωπος της ρωσικής κυβέρνησης είναι ακόμα κάποιος που είχε διοριστεί από την κυβέρνηση Κολτσάκ. Όλος αυτός ο αντεπαναστατικός στρατός, μαζί με τις σχολές του και τις άλλες υπηρεσίες, χρηματοδοτείται από τη Γιουγκοσλαβία και τη Γαλλία, αποτελεί κράτος εν κράτει, και προορίζεται να δράσει ενάντια στη Σοβιετική Ρωσία αλλά και προς άλλες κατευθύνσεις, όπως έδειξε το παράδειγμα της Βουλγαρίας, για την υλοποίηση των εναρμονισμένων με τα ιμπεριαλιστικά συμφέροντα της Γαλλίας αντιδραστικών τάσεων.

Ο ρόλος της μικρής Αντάντ εξωτερικεύτηκε καθαρά σε όλες τις διασκέψεις καθώς και σε όλα τα μέτρα που πάρθηκαν ενάντια στη Σοβιετική Ρωσία. Σε αντίθεση με την εχθρική πολιτική που εφαρμόζουν οι κυβερνήσεις των χωρών της μικρής Αντάντ απέναντι στη Σοβιετική Ρωσία, οι διαθέσεις των λαϊκών μαζών είναι εντελώς διαφορετικές. Οι μάζες τρέφουν μεγάλη συμπάθεια προς τη Σοβιετική Ρωσία, και μεγάλο ρόλο σ’ αυτό παίζει το άλυτο αγροτικό πρόβλημα.

Η νεότατη κρίση στην Εγγύς Ανατολή κατέδειξε την πλήρη εξάρτηση της μικρής Αντάντ από τη Γαλλία. Η Γιουγκοσλαβία ως εντεταγμένη του γαλλικού ιμπεριαλισμού απέκτησε έναν ιδιαίτερο ρόλο στην Εγγύς Ανατολή. Στην αρχή της κρίσης προσπάθησε να προβάλει τα ξεχωριστά δικά της συμφέροντα και να συνταυτιστεί με τη θέση των Άγγλων ενάντια στην επιστροφή της Τουρκίας στην Ευρώπη, φοβούμενη μήπως η εδαφική επαφή της Τουρκίας και της Βουλγαρίας τις οδηγήσει σε συμμαχία εναντίον της, και ταυτόχρονα επεδίωξε να αξιοποιήσει την κρίση για να καταλάβει τη Θεσσαλονίκη. Όλες όμως οι προσπάθειες ανεξάρτητης δράσης της Γιουγκοσλαβίας εμποδίστηκαν από την προστάτιδά της, τη Γαλλία. Σε αυτή την κρίση σε γενικές γραμμές ο γαλλικός προσανατολισμός της κυριαρχούσε και στη στάση της απέναντι στη Ρωσία.

Η καταστροφή των οικονομικών ενοτήτων, οι ισχυρές αντιθέσεις ανάμεσα στα κράτη της μικρής Αντάντ, οι αντιθέσεις τους με τα άλλα κράτη της Βαλκανικής και του Δούναβη, οι σκληροί εθνικοί αγώνες στο εσωτερικό του κάθε ξεχωριστού κράτους, η εγκληματική πολιτική εθνικής καθαρότητας και καταπίεσης των εθνικών μειονοτήτων, η αντίδραση και οι έκτακτοι νόμοι ενάντια στην εργατική τάξη σε όλες αυτές τις χώρες – όλα αυτά μαζί, βασισμένα σε έναν άκρατο μιλιταρισμό που ξεπερνάει τις οικονομικές τους δυνατότητες – οδηγούν σε αναπόφευκτα ρήγματα και σηματοδοτούν την ακύρωση της συνθήκης των Βερσαλλιών και των άλλων συνθηκών και την αλλαγή της κατάστασης που αυτές δημιούργησαν.

Υπό αυτές τις συνθήκες, το καθήκον των Κομμουνιστικών κομμάτων πρέπει να είναι να δραστηριοποιήσουν το συνολικό προλεταριάτο στον αγώνα ενάντια στην ιμπεριαλιστική ειρήνη και ενάντια στον ιμπεριαλιστικό πόλεμο. Σ’ αυτόν τον αγώνα τα κομμουνιστικά κόμματα πρέπει να μάθουν να αξιοποιούν όλες τις υπάρχουσες αντιθέσεις, ιδιαίτερα τις εθνικές αντιθέσεις. Στο προλεταριάτο και το μισοπρολεταριάτο των χωρών της Βαλκανικής και του Δούναβη πρέπει να ειπωθεί, ότι η εθνική, πολιτική και οικονομική τους απελευθέρωση είναι δυνατό να επιτευχθεί μόνο με τον επαναστατικό αγώνα υπό τη σημαία και με την καθοδήγηση του κομμουνιστικού κόμματος, και ότι η εγγύηση για την ειρήνη, για μια κανονική και ισορροπημένη ανάπτυξη και για τη λύση όλων των διαφιλονικούμενων ζητημάτων στα Βαλκάνια και στη λεκάνη του Δούναβη, βρίσκεται μόνο σε μια Ομοσπονδιακή Σοβιετική Δημοκρατία των χωρών της Βαλκανικής και του Δούναβη.

Η Βαλκανική Ομοσπονδία των Κομμουνιστικών Κομμάτων των Βαλκανικών Κρατών εργάζεται ήδη εδώ και καιρό σ’ αυτό το πνεύμα, πρέπει όμως να δυναμώσει στο μέλλον ακόμα περισσότερο τη δραστηριότητά της μέχρι την τελική νίκη σε συνεργασία με όλα τα άλλα κομμουνιστικά κόμματα.

Γ) Θέμα Η. Δ. «Έκθεση δράσης της Εκτελεστικής Επιτροπής» – Εισήγηση Γκ. Ζηνόβιεφ (απόσπασμα)

…Για τα Βαλκάνια δεν θα πω πολλά. Πρέπει να σημειώσω την κακή λειτουργία της Βαλκανικής μας Ομοσπονδίας. Αυτή η οργάνωσή μας είναι σχεδόν ανύπαρκτη ως Βαλκανική Ομοσπονδία. Οι συνεδριάσεις της δεν είναι τακτικές, και πιστεύω ότι πρέπει να επιμείνουμε ώστε να ισχυροποιηθεί η Βαλκανική Ομοσπονδία. Το βουλγαρικό κόμμα οφείλει να δώσει μεγαλύτερη προσοχή σ’ αυτό το ζήτημα.

Λίγα λόγια για τη Ρουμανία. Έχουμε υποχρέωση απέναντι στους Ρουμάνους συντρόφους μας, να πούμε στο συνέδριο, ότι η αντιπροσωπεία τους εκπλήρωσε πιστά τις υποχρεώσεις της που ανέλαβε απέναντι στη Διεθνή, παρά τις διώξεις. Ξέρετε, ότι ολόκληρο το συνέδριο των Ρουμάνων συντρόφων μας, μερικές εκατοντάδες σύντροφοι, φυλακίστηκαν, μεταφέρθηκαν από την αίθουσα του συνεδρίου κατευθείαν στη φυλακή. Μερικοί δολοφονήθηκαν, άλλοι βρίσκονται ακόμα στη φυλακή. Η Σοσιαλδημοκρατία έκλεισε μια συμμαχία ντροπής με την αστική τάξη ενάντια στους κομμουνιστές. Οι υπηρεσίες που πρόσφεραν οι Ρουμάνοι φίλοι μας, μένοντας πιστοί στη σημαία της Κομμουνιστικής Διεθνούς και εκπληρώνοντας το καθήκον τους, είναι ακόμα μεγαλύτερες κάτω απ’ αυτές τις δύσκολες συνθήκες.

Στη Γιουγκοσλαβία, το κόμμα μας βρίσκεται σε κρίση. Και εκεί εμφανίστηκε το πρόβλημα του συνδυασμού της παράνομης με τη νόμιμη δουλειά, πρόβλημα που δεν λύθηκε ακόμα. Έχουμε μεγάλες δυσκολίες, αλλά υπάρχουν ήδη σημάδια που δείχνουν μια πορεία προς τα εμπρός. Ένα νέο κίνημα άρχισε τη δράση του στα συνδικάτα και ελπίζουμε ότι το γιουγκοσλαβικό κόμμα μας θα επανακτήσει την παλιά του ισχύ…

Η αστική δημοκρατία, την παρακμή της οποίας παρακολουθούμε εδώ και μερικά χρόνια, αποσυντίθεται κάθε στιγμή όλο και περισσότερο.

Στα Βαλκάνια εμφανίστηκαν ήδη φαινόμενα παρόμοια με αυτά της Ιταλίας.

Τι σημαίνουν τα γεγονότα στην Ιταλία; Δεν αποτελούν πρωτοφανές πλήγμα κατά της αστικής δημοκρατίας; Δεν ήταν η Ιταλία μια από τις χώρες με την καλύτερη αστική δημοκρατία; Ασφαλώς η Ιταλία ήταν μια τέτοια χώρα. Η φασιστική επιδρομή έπληξε όχι μόνο τη μοναρχική ιδέα, αλλά και την ιδέα της αστικής δημοκρατίας. Όταν μια συμμορία παραμέρισε τον Ιταλό μονάρχη, δεν έχασε μόνο η μοναρχία το γόητρό της, αλλά και ολόκληρο το καθεστώς της αστικής δημοκρατίας. Πρέπει να μας είναι καθαρό ότι τα συμβάντα στην Ιταλία δεν αποτελούν απλά ένα τοπικό φαινόμενο. Τα ίδια θα συμβούν, αναγκαία, και αλλού, και θα ζήσουμε το φαινόμενο του φασισμού με διαφορετική ίσως μορφή και σε άλλες χώρες. Εάν οι φασίστες σταθεροποιηθούν στην Ιταλία, πράγμα πολύ πιθανό, τότε είναι απόλυτα βέβαιο, ότι παρόμοια φαινόμενα θα εμφανιστούν στη Γερμανία, και ίσως και σε ολόκληρη την Κεντρική Ευρώπη. Η νίκη της κυβέρνησης Stinnes στη Γερμανία θα οδηγήσει σε μια κατάσταση, στη μορφή της ίσως διαφορετική, στην ουσία της όμως πανομοιότυπη με αυτή που βλέπουμε στην Ιταλία.

Αυτό που ζούμε τώρα στην Αυστρία είναι επίσης μια εικόνα που μοιάζει πολύ με την ιταλική ανατροπή. Αποτελεί κι αυτό, ένα πλήγμα κατά της αστικής δημοκρατίας, που στην Αυστρία μέχρι τώρα δεν την υπερασπίζονταν μόνο τα αστικά κόμματα αλλά και η Β΄ Διεθνής καθώς και η 2 ½ Διεθνής.

Στην Τσεχοσλοβακία γίνονται προετοιμασίες για μια παρόμοια αντεπαναστατική εκτροπή, για να μη μιλήσουμε για την Ουγγαρία, όπου οι φασίστες προσπαθούν να δημιουργήσουν το φασιστικό πρότυπο.

Στις χώρες των Βαλκανίων, ιδιαίτερα στη Γιουγκοσλαβία, υπάρχουν φαινόμενα σαν κι αυτά που ζούμε στην Ιταλία.

Είμαστε υποχρεωμένοι να δούμε την κατάσταση όπως είναι στην πραγματικότητα, κι αυτή η κατάσταση θα διαρκέσει για μια περίοδο, που δεν είμαι μεγάλη, θα είναι όμως μια περίοδος δοκιμασίας για τα κομμουνιστικά μας κόμματα. Μια τέτοια περίοδος φασιστικών ανατροπών είναι ίσως αναπόφευκτο να υπάρξει λίγο-πολύ σε όλες τις χώρες της Κεντρικής και Μέσης Ευρώπης πράγμα που αναπόφευκτα θα αναγκάσει τα κόμματά μας να περάσουν για μια ολόκληρη χρονική περίοδο στην παρανομία. Η Εκτελεστική Επιτροπή, πριν μερικούς μήνες, με ειδικούς απεσταλμένους σε μεγάλο αριθμό των κομμάτων μας, τους επέστησε την προσοχή ότι πρέπει να προετοιμαστούμε για μια περίοδο παρανομίας, όπως τη ζούμε σήμερα στην Ιταλία. Η πολιτική κατάσταση σήμερα επιβεβαιώνει δυστυχώς την πρόβλεψή μας αυτή. Πρέπει να δούμε καθαρά τον κίνδυνο, κι αυτό δεν σημαίνει καθόλου ότι θα έχουμε στασιμότητα της παγκόσμιας επανάστασης. Αντιθέτως, πρόκειται για μια διαδικασία επαναστατικοποίησης και αυτή η διαδικασία δεν είναι ευθύγραμμη, μπορούν να παρουσιαστούν διάφορα επεισόδια. Τα συμβάντα στην Ιταλία είναι αντεπανάσταση. Αν τα δούμε όμως στην προοπτική τους, πρόκειται για ένα επεισόδιο της όξυνσης της κατάστασης, της ωρίμανσης της προλεταριακής επανάστασης σ’ αυτή τη χώρα. Το ίδιο μπορεί να πει κανείς και για το προλεταριακό κίνημα μιας σειράς ακόμα σημαντικών χωρών.

Γενικά μπορούμε να πούμε ότι η διεθνής πολιτικής κατάσταση οξύνθηκε παραπέρα αυτή την περίοδο. Το 3ο παγκόσμιο συνέδριό μας είχε απόλυτα δίκιο, όταν διαπίστωνε ότι στην καπιταλιστική Ευρώπη δεν υπάρχει μια σταθερή ισορροπία και όταν σημείωνε ότι γεγονότα μεγάλης σημασίας, μεγάλες απεργίες ακόμα και κοινοβουλευτικές διαμάχες κλπ. μπορούν εύκολα να οδηγήσουν σε επαναστατικούς αγώνες. Η εικόνα που σας δώσαμε, έστω και εντελώς επιφανειακά, αποδείχνει, ότι η διαπίστωση αυτή ήταν απόλυτα σωστή.

Η διεθνής πολιτική κατάσταση οξύνεται σε όλον τον κόσμο και είναι άξιο προσοχής αυτό που βλέπουμε στα Βαλκάνια. Τα γεγονότα που σχετίζονται με τον Ελληνικό-τουρκικό πόλεμο σημαίνουν, ότι το φάντασμα ενός νέου πολέμου ήταν για μια στιγμή πολύ ορατό και πραγματικά χειροπιαστό. Επρόκειτο, πράγματι για ένα μικρό προοίμιο ενός νέου μελλοντικού παγκόσμιου πολέμου. Ακόμα και τούτη τη στιγμή που σας μιλάω, έχουμε μια όξυνση αυτού του προβλήματος, που μπορεί εύκολα να οδηγήσει σε μεγάλες επιπλοκές. Από όσο μπορούμε να έχουμε μια πλήρη εικόνα της κατάστασης, φαίνεται ότι δεν θα έχουμε προς το παρόν έναν νέο πόλεμο. Η κατάσταση που ζήσαμε σε συνδυασμό με τα Βαλκάνια, ήταν σε μικρό επίπεδο ένα δείγμα εκείνων των γεγονότων που θα έρθουν αναγκαστικά, εάν δεν τα προλάβει η κοινωνική επανάσταση, που θα αφαιρέσει από τα αστικά κράτη τη δυνατότητα να οργανώσουν και να εξαπολύσουν ένα νέο παγκόσμιο πόλεμο.

Η κατάσταση παραμένει ασταθής. Η αποσύνθεση του καπιταλιστικού καθεστώτος επεκτάθηκε και στο επίπεδο της καθαρής πολιτικής. Ταυτόχρονα όμως έχουμε μια χωρίς προηγούμενο ενδυνάμωση της πολιτικής θέσης της Ρωσίας, του μοναδικού επαναστατικού κράτους, που επί πέντε χρόνια τώρα διατηρείται και δυναμώνει…

…Εξετάζοντας την παγκόσμια πολιτική κατάσταση, δεν μπορούμε να μην πάρουμε υπόψη μας τον παράγοντα πρώτης γραμμής που αποτελεί η Σοβιετική Κυβέρνηση. Σε μια στιγμή, που ο ένας πόλος της Αντάντ καταρρέει, που οι λαοί των αποικιών και μισοαποικιών δυναμώνουν τους αγώνες τους, τη στιγμή που το φάνταγμα του πολέμου πλανιέται πάνω από τη Βαλκανική, που κλονίζονται οι ισορροπίες στον καπιταλιστικό κόσμο, αυτή τη στιγμή σταθεροποιείται και δυναμώνει η Σοβιετική Ρωσία. Το άστρο της πρώτης προλεταριακής δημοκρατίας ανεβαίνει όλο και πιο ψηλά, και αυτό δημιουργεί μια κατάσταση, αντικειμενικά επαναστατική. Η επίθεση του κεφαλαίου είναι διεθνές φαινόμενο. Η εργατική τάξη δεν μπόρεσε ακόμα να τη σταματήσει. Οι εργάτες αμύνονται όλο και περισσότερο και θα ανατρέψουν αυτή την επίθεση…

Δ) Γκ. Ζηνόβιεφ:

Άνοιγμα του 4ου συνεδρίου (απόσπασμα)

Μου ανατέθηκε το τιμητικό καθήκον να ανοίξω τις εργασίες του συνεδρίου μας…

…Κηρύσσω την έναρξη του 4ου συνεδρίου των προοδευτικών προλεταρίων από 52 χώρες.

Τα πρώτα λόγια μας τα αφιερώνουμε σε εκείνους, που στη διάρκεια των περασμένων 5 χρόνων, έπεσαν στον αγώνα, κρατώντας ψηλά τη σημαία του Κομμουνιστικού Κόμματος… Αμέτρητος είναι ο αριθμός των πεσόντων συντρόφων μας….

…Χιλιάδες εργάτες βρίσκονται στις φυλακές και στα δεσμωτήρια των καπιταλιστικών κρατών….

…Στη Ρουμανία, ολόκληρο το κόμμα μας μεταφέρθηκε από το συνέδριό του στη φυλακή. Πολλοί σύντροφοί μας δολοφονήθηκαν καθ’ οδόν.

…Στην Ελλάδα η αστική επανάσταση έριξε στις φυλακές μεγάλο αριθμό κομμουνιστών αγωνιστών. Οι εξεγερμένοι φαντάροι κατόρθωσαν να απελευθερώσουν ένα τμήμα από τους συλληφθέντες. Πρέπει εδώ να πούμε, πως ήταν οι ίδιοι φαντάροι που αφόπλισαν τους αξιωματικούς τους του αστικού στρατού βροντοφωνάζοντας το σύνθημα: ΖΗΤΩ Ο ΛΕΝΙΝ!

Ε) Κλάρα Τσέτκιν: Χαιρετιστήρια ομιλία προς τους φυλακισμένους αγωνιστές σ’ όλο τον κόσμο (απόσπασμα)

…Σε πένθιμο κλίμα, αλλά και με μεγάλη περηφάνια, τιμήσαμε σύντροφοι, τους αξέχαστους και ακριβούς συντρόφους μας, που έπεσαν στον αγώνα.

Δεν είναι μικρότερης σημασίας το καθήκον μας να τιμήσουμε τις αμέτρητες χιλιάδες αγωνιστών που λειώνουν στις φυλακές και τα κάτεργα των καπιταλιστών, μόνο και μόνο, γιατί τόλμησαν να ταρακουνήσουν τις αλυσίδες του προλεταριάτου.

Στη Ρουμανία, τη Γιουγκοσλαβία, την Ελλάδα, οι φυλακές είναι γεμάτες, οι προλετάριοι, οι κομμουνιστές, διώκονται, συλλαμβάνονται, βασανίζονται, φυλακίζονται…

…Οι διώξεις και οι φυλακίσεις από τη δικαστική τρομοκρατία των αστικών κρατών αποτελούν στις σημερινές συνθήκες διεθνές μαζικό φαινόμενο.

Τι μας δείχνει αυτό; Μας δείχνει αφενός, ότι οι προλετάριοι δεν είναι πια διατεθειμένοι να συνεχίζουν να υπόκεινται στην εκμετάλλευση και υποδούλωση, και ότι σε μεγάλο βαθμό απαιτούν και αγωνίζονται για τα ανθρώπινα δικαιώματά τους. Μας δείχνει, αφετέρου, το θανάσιμο φόβο της κυρίαρχης τάξης, και την εκδιωκτική της μανία που γεννιέται απ’ αυτό….

….Αποτελεί καθήκον τιμής για μας, να απευθύνουμε εγκάρδιο αδελφικό χαιρετισμό σε όλους, ανεξάρτητα ποιοι είναι και ποιο είναι το όνομά τους, ανεξάρτητα σε ποια έτσι λεγόμενη πατρίδα είναι αναγκασμένοι να υποφέρουν, σε όλους εκείνους που στάθηκαν όρθιοι και δυνατοί στον αγώνα. Δεν είναι δικό τους το κρίμα ότι δεν μπόρεσαν να νικήσουν. Τους απευθύνουμε εγκάρδιες ευχές με την πεποίθηση, ότι αυτοί που είχαν την τόλμη να μπουν στον αγώνα κατά του εχθρικού μας κόσμου, θα παραμείνουν δυνατοί και αταλάντευτοι και θα κρατήσουν ψηλά το κεφάλι παρά την εκδικητική μανία των εχθρών τους.

Τους απευθύνουμε θερμό χαιρετισμό και τους εκφράζουμε τη σταθερή μας πεποίθηση ότι η απελευθέρωσή τους θα είναι έργο των επαναστατικών εργατικών μαζών, που με απαράμιλλη ορμή θα προχωρήσουν μπροστά και δεν θα αφήσουν όρθια καμιά πλέον φυλακή στο πέρασμά τους…

….Χαιρετίζουμε τους κρατούμενους αδελφούς και αδελφές μας, και είμαστε πεπεισμένοι ότι θα αντέξουν και θα μείνουν αλύγιστοι, ακόμα και αν χρειαστεί να περιμένουν τη μέρα της απελευθέρωσής τους ως τότε που θα κυματίσει σ’ ολόκληρο τον κόσμο η νικηφόρα σημαία της προλεταριακής επανάστασης, χαραγμένη με το σοβιετικό αστέρι.

Χαιρετιστήριο του 4ου συνεδρίου της ΚΔ προς τους δεσμώτες αγωνιστές σ’ όλο τον κόσμο

(Διαβάστηκε από τον πρώην κρατούμενο του τσαρισμού FELIX KON. – Απόσπασμα)

Δεσμώτες του καπιταλισμού! Αγωνιστές για την απελευθέρωση της εργατικής τάξης που βρίσκεστε πίσω απ’ τα σίδερα, κρατούμενοι των καπιταλιστικών κυβερνήσεων! Σε σας ανήκει ο πρώτος χαιρετισμός των αντιπροσώπων του παγκόσμιου επαναστατικού προλεταριάτου, που συγκεντρώθηκαν στο 4ο συνέδριο της κομμουνιστικής Διεθνούς.

Σύντροφοι! Χρόνο το χρόνο, τα παγκόσμια συνέδρια της επαναστατικής προλεταριακής πρωτοπορίας κάνοντας απολογισμό των νικών της εργατικής τάξης, τιμούν τα θύματα του αγώνα, τους αγωνιστές που έπεσαν στα χέρια των δημίων και ρίχτηκαν στις φυλακές. Αυτή τη φορά όμως, από τη στιγμή που το κεφάλαιο προχώρησε ενωμένο στην οργάνωση της επίθεσής του, φανερώθηκε η φρικαλέα απανθρωπιά του σε όλο της το μεγαλείο.

Σ’ ολόκληρο τον καπιταλιστικό κόσμο, όπου το προλεταριάτο δίνει τον «ύστατο αγώνα του» με τον ταξικό του εχθρό, το αίμα των εργατών ρέει άφθονο, οι καλύτερες δυνάμεις σαπίζουν στα κάτεργα και τις φυλακές, τα κύματα της λευκής τρομοκρατίας κατακλύζουν όλες τις καπιταλιστικές χώρες…

….Στη Ρουμανία, δολοφονούν τους συντρόφους μας με το συνηθισμένο πρόσχημα της απόδρασης. Τα βασανιστήρια που χρησιμοποιούνται στις φυλακές κατά την ανάκριση προκαλούν αγανάκτηση και διαμαρτυρίες ακόμα και στους αστούς.

Στη Γιουγκοσλαβία, οι συλλήψεις, οι βασανισμοί στα κάτεργα, οι ταπεινώσεις των εργατών βρίσκονται στην ημερήσια διάταξη.

Στην Ελλάδα, μετά την έτσι λεγόμενη επανάσταση, οι ηγέτες βρίσκονται ακόμα στις φυλακές….

Σύντροφοι εργάτες! Κάθε κατάκτηση στις καπιταλιστικές φυλακές!

Σήμερα, τη μέρα της μεγάλης μας γιορτής, στην 5η επέτειο της ρωσικής επανάστασης, μοιραζόμαστε μαζί σας την πεποίθηση και την ακλόνητη πίστη, ότι είναι κοντά η ώρα, όπου το επαναστατικό προλεταριάτο θα αποτινάξει το ζυγό των καπιταλιστών, θα απελευθερωθεί από την υποδούλωση και την εκμετάλλευση, θα απελευθερώσει και εσάς συντρίβοντας τα κάστρα των φυλακών σας και θα σας εντάξει και πάλι με μεγάλες τιμές στις γραμμές του, εσάς, την περηφάνια του, εσάς, τους καλύτερους συντρόφους του.

Κάτω οι καπιταλιστές δήμιοι!

Ζήτω ο αγώνας της απελευθέρωσης της εργατικής τάξης!

Ζήτω η κοινωνική επανάσταση, απελευθερώτρια των εργαζομένων όλων των χωρών!

Ομιλία Κολάροφ (Βουλγαρία)

Παίρνω το λόγο εξ ονόματος της Βαλκανικής Κομμουνιστικής Ομοσπονδίας.

Ο σ. Ζηνόβιεφ, σημείωσε, ότι η Ομοσπονδία μας τα προηγούμενα χρόνια, δεν λειτούργησε σχεδόν καθόλου. Δυστυχώς αυτό ανταποκρίνεται στην πραγματική αλήθεια. Οι προσπάθειές μας να κάνουμε την Ομοσπονδία μας πολιτικό κέντρο των βαλκανικών κομμουνιστικών κομμάτων, είχαν μόνο εν μέρει επιτυχία. Η δουλειά μας βρίσκεται ακόμα στα αρχικά της στάδια και χρειάζονται οι συνεχιζόμενες προσπάθειες όλων των βαλκανικών κομμάτων καθώς και η δραστήρια συμβολή της εκτελεστικής επιτροπής της Διεθνούς για να την οδηγήσουμε σε ένα ευνοϊκό τέλος. Τώρα, που ορθοπόδησε πάλι το Ρουμανικό Κόμμα και το Γιουγκοσλαβικό κόμμα βρίσκεται στη φάση της επανα-ανασυγκρότησης του προσαρμοζόμενο στις παράνομες συνθήκες που βρέθηκε, ελπίζουμε βάσιμα ότι σε σύντομο χρονικό διάστημα η Κομμουνιστική Βαλκανική Ομοσπονδία θα μετατραπεί σε σημαντικό παράγοντα του επαναστατικού κινήματος των Βαλκανίων.

Πρέπει να δηλώσω, ότι τα Κομμουνιστικά Κόμματα των Βαλκανίων επιδοκιμάζουν πλήρως τη γενική πολιτική γραμμή που ακολούθησε η Εκτελεστική Επιτροπή μετά το τρίτο συνέδριο. Θεωρούν ότι εφάρμοσε σωστά τις αποφάσεις των Παγκόσμιων συνεδρίων και η πρακτική της ήταν σύμφωνη με αυτές τις αποφάσεις. Σε ότι αφορά την τακτική του ενιαίου μετώπου, τα Βαλκανικά κόμματα την αποδέχτηκαν από την πρώτη στιγμή. Το Κομμουνιστικό Κόμμα Βουλγαρίας, στο πρώτο του συνέδριο, εξέτασε και αποτύπωσε σε εκτενή απόφασή του τους όρους και τις συνθήκες εφαρμογής αυτής της τακτικής στη Βουλγαρία.

Οι συνδιασκέψεις του Γιουγκοσλαβικού και του Ρουμανικού Κομμουνιστικού Κόμματος που πραγματοποιήθηκαν εδώ και καιρό, έκαναν το ίδιο. Το Κομμουνιστικό Κόμμα Τουρκίας (Κωνσταντινούπολη) δέχτηκε επίσης αυτή την τακτική.

Πέρα απ’ τη θεωρητική παραδοχή της τακτικής του ενιαίου μετώπου, τα βαλκανικά κόμματα προσπάθησαν να την εφαρμόσουν και στην πράξη. Το Κομμουνιστικό Κόμμα Βουλγαρίας είχε επανειλημμένα την ευκαιρία να δοκιμάσει στην πράξη αυτή την τακτική με καλά αποτελέσματα. Χάρη σ’ αυτήν την τακτική κατόρθωσε να κινητοποιήσει το πιο απαθές τμήμα του προλεταριάτου της χώρας, το γραφειοκρατικό του τμήμα, και να το οδηγήσει στην πάλη υπό την πραγματική καθοδήγηση των Κομμουνιστών.

Τα αστικά και μικροαστικά κόμματα που κηδεμόνευαν πάντα αυτά τα προλεταριακά στοιχεία, βλέπουν τώρα να χάνουν την επιρροή τους πάνω σ’ αυτά.

Στη Γιουγκοσλαβία και τη Ρουμανία, οι Σοσιαλδημοκράτες αρνήθηκαν κατηγορηματικά να συμπτύξουν ενιαίο μέτωπο με τους κομμουνιστές, γεγονός βέβαια που δεν εμποδίζει τα κομμουνιστικά κόμματα να καλούν ακατάπαυστα. Οι εμπειρίες που αποκομίσαμε στις Βαλκανικές χώρες αποδείχνουν, ότι η τακτική του ενιαίου μετώπου, αν κατανοηθεί και εφαρμοστεί σωστά, μπορεί να υπηρετήσει σωστά την υπόθεση της επαναστατικοποίησης και της συσπείρωσης των μαζών ακόμα και στις βιομηχανικά καθυστερημένες χώρες.

Το πρόβλημα της εργατικής κυβέρνησης δεν τίθεται στις αγροτικές χώρες των Βαλκανίων, γι’ αυτό και δεν θα ασχοληθώ μ’ αυτό…